In het Oostvaardersdiep naast gemaal De Blocq van Kuffeler in Almere worden weer tientallen dode brasems gevonden. Rijkswaterstaat ruimt de vissen op en gaat opnieuw onderzoek doen naar de oorzaak van de sterfte.
Al jaren is het water naast het gemaal aan de kant van het Markermeer berucht om de flinke vissterfte in de maanden mei en juni. In 2019 liet Rijkswaterstaat al weten dat de vissen vooral in de paaitijd de havenkom in zwemmen. En ook nu legt een woordvoerder uit dat de brasems afkomen op de waterstroom uit het gemaal. Vervolgens lukt het de vissen niet meer om de havenkom uit te zwemmen en leggen zij het loodje in de buurt van De Blocq van Kuffeler.
Rijkswaterstaat gaat nu samen met Waterschap Zuiderzeeland en Sportvisserij Nederland uitzoeken of er bepaalde oorzaken aan te wijzen of uit te sluiten zijn. Op dit moment is er nog geen oplossing in beeld om de sterfte in de toekomst tegen te gaan.
In het verleden is de waterkwaliteit van het Oostvaardersdiep al eens onderzocht, maar die bleek in orde te zijn.
De Trekvogel, een van de oudste gebouwen van Zuidelijk Flevoland, is aan vervanging toe. Het pand doet dienst als een van de bezoekerscentra van natuurorganisatie Het Flevo-landschap. Renovatie van de Trekvogel is niet rendabel, zegt Ben Huisman, directeur van Het Flevo-landschap. “Het gebouw is wat dat betreft over zijn houdbaarheidsdatum heen. Het is sterk verouderd en bevat asbest. Saneren komt dan neer op sloop. Daarnaast gaat renovatie de faciliteiten en uitstraling onvoldoende verbeteren.”
In de jaren zestig van de vorige eeuw zette de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders het tijdelijk bedoelde gebouw neer op het voormalig werkeiland bij gemaal De Blocq van Kuffeler. Het was toen dienstpension en kantine voor de arbeiders die aan de nieuwe polder werkten. Daarna was het tot halverwege de jaren tachtig een café-restaurant voordat het een natuurinformatiecentrum werd.
Nationaal Park Nieuw Land Een concreet ontwerp voor het nieuwe gebouw is er nog niet. “We denken aan een gebouw met een hout-uitstraling, en met veel glas, want we zitten op een prachtige plek waarbij je aan de ene kant over het Markermeer kunt uitkijken, en aan de andere kant over de Lepelaarplassen en het Nationaal Park Nieuw Land.”
Geschiedenis levend houden In de zomer moeten de plannen definitief worden. “We zijn nu nog in gesprek met de gemeente, met het waterschap, met buurtbewoners en met mensen die de historie goed kennen. Want de geschiedenis van het oude gebouw en het werkeiland moet op de een of andere manier, aan de hand van foto’s, van verhalen, ook in het nieuwe gebouw een plaats krijgen.” Het Flevo-landschap streeft naar opening van het nieuwe bezoekerscentrum in het voorjaar van 2022.
Het Flevo-landschap wil haar bezoekerscentrum bij de Lepelaarplassen in Almere geheel gaan vernieuwen. De huidige Trekvogel maakt in de plannen plaats voor modulaire nieuwbouw met een natuurlijke uitstraling, uitzicht en groene buitenruimte. De bezoekersontvangst wordt gecombineerd met daghoreca.
‘We hebben na zorgvuldig onderzoek moeten concluderen dat renovatie van de Trekvogel niet rendabel is’, zegt directeur Ben Huisman van Het Flevo-landschap. ‘Het gebouw is sterk verouderd en bevat asbest. Saneren komt dan neer op sloop. Daarnaast gaat renovatie de faciliteiten en uitstraling onvoldoende verbeteren.’
De Trekvogel is zestig jaar geleden gebouwd als tijdelijke kantine en dienstpension, tijdens de aanleg van de Zuidelijke Flevopolder. Het gebouw was nooit bedoeld als permanente voorziening. Na de drooglegging is het toch nog langer ingezet. Tot halverwege jaren ’80 was het een café-restaurant, voor het natuurinformatiecentrum werd. Het gebouw is nu echter duidelijk over zijn houdbaarheidsdatum heen. Ook met nog een renovatie is het op den duur niet overeind en toegankelijk te houden. Daarom werkt Het Flevo-landschap nu aan plannen voor een nieuw gebouw om bezoekers te ontvangen.
MODULAIRE NIEUWBOUW
Voor de nieuwe bezoekersontvangst denkt Het Flevo-landschap aan modulaire bouw, met flexibel te plaatsen en in te delen eenheden en een natuurlijke uitstraling. In de plannen integreert het natuurinformatiecentrum met horeca met een kleine kaart: koffie met iets erbij en lunch. Dit gaat in samenwerking met een regionale horecaondernemer die bij Het Flevo-landschap past. Ook wordt de buitenruimte aangepakt en vergroend.
INVESTERING IN KWALITEIT
Directeur Huisman: ‘We willen bezoekers op deze plek een compleet nieuwe ervaring, ruimere openingstijden en meer service gaan bieden. We investeren daarmee in de kwaliteit van ontvangst bij onze natuurgebieden aan deze kant van Almere, en in Nationaal Park Nieuw Land als geheel.’ De kwaliteitsslag voor de bezoekersontvangst bij de Lepelaarplassen past ook bij een al langer lopend traject. Hierin werkt Het Flevo-landschap samen met de gemeente Almere aan de kwaliteit van natuurbeleving en recreatie in het Lepelaarplassengebied.
GESCHIEDENIS GAAT NIET VERLOREN
Met de sloop van het gebouw de Trekvogel gaat niet meteen ook de geschiedenis van dit werkeiland verloren. Directeur Huisman: ‘Er zijn nog heel veel andere manieren om die geschiedenis levend en zichtbaar te houden. We zijn hierover ook al in contact met de gemeente en haar erfgoedspecialisten. Onze vernieuwingsplannen bieden juist ook kansen voor meer zichtbaarheid.’ Op het Oostvaardersdiep is nu voor bezoekers weinig tot niets te vinden over de geschiedenis van deze voor Almere bijzondere locatie.
VROEGTIJDIG IN GESPREK
De medewerkers, vrijwilligers en omwonenden zijn eerder deze week over de plannen geïnformeerd. ‘We gaan graag in een vroeg stadium het gesprek aan met betrokkenen, om hun reacties mee te kunnen nemen tijdens de planontwikkeling’, aldus Huisman.
De komende maanden werkt Het Flevo-landschap aan die nadere uitwerking van de toekomstplannen, en volgen nog de benodigde formele procedures voor de geplande sloop en nieuwbouw. Directeur Huisman: ‘We hebben nog een hoop werk te verzetten. Maar het geeft ook energie om dit mooie project samen voor elkaar te krijgen en zo te werken aan onze toekomst en die van Almere.’ Als alles volgens planning verloopt, opent het nieuwe bezoekerscentrum in het voorjaar van 2022 haar deuren.
De wekenlange afsluiting van de Grote Vaartweg is niet gecommuniceerd met de bewoners van het wijkje Oostvaardersdiep. Die moeten nu soms tot 30 kilometer omrijden.
Wethouder Jan Hoek (GroenLinks) bood donderdag tijdens de Politieke Markt zijn excuses aan voor het gebrek aan communicatie. “Die bewoners wonen fraai langs de Oostvaardersdijk, maar ze worden soms over het hoofd gezien. Dit is niet de eerste keer”, zei Hoek. De Grote Vaartweg is afgesloten van de rotonde bij de voormalige penitentiaire inrichting tot de Oostvaardersdijk. Wie van de dijk naar (bijvoorbeeld) het centrum van Almere Buiten wil rijden moet ruim 30 kilometer omrijden: terug via Almere Poort of over de Knardijk, bij Lelystad. Dat komt omdat ook de Pampushavenweg (van de Oostvaardersdijk naar de de Hoge Ring) is afgesloten. Hoek verklaarde dat het voor hulpdiensten wel mogelijk blijft om over de Grote Vaartweg aan te rijden. “Dat is inmiddels met ze gecommuniceerd.”
Communicatie
De kwestie was aangekaart door D66, maar ook andere partijen spraken hun verontwaardiging uit. “Het is de zoveelste keer dat de gemeente niet goed communiceert naar bewoners”, verzuchtte Kees Hendrikse van de ChristenUnie. “Wordt het niet eens tijd dat de gemeente een onderzoek instelt naar die afdeling?” Hoek ontkende die aantijging. “Het gaat heel vaak wel goed. Ik zie geen aanleiding om daar onderzoek naar te doen.”
De halve bevolking van Amsterdam en ‘t Gooi lag vijftig jaar geleden op het Almeerderstrand, zo lijkt het op een luchtfoto uit 1971. Achter het strand is Zuidelijk Flevoland nog maagdelijk leeg. “Verwachtingsvol”, zo noemt Michel Langendijk dit soort foto’s van de kale polder.
“Nu weten we dat op die plek een stad ligt met 210.000 inwoners”, aldus de samensteller van de tentoonstelling Almere Boven. Voor Stadsarchief Almere koos hij zowel de mooiste oude als meer recente luchtfoto’s. Samen vertellen ze het verhaal van de snelle groei van de stad. “Kijk naar de bijbehorende foto van het Almeerderstrand, twee jaar geleden gemaakt: aan de dijk ontstaat een echte skyline.”
Vier keer Almere Boven Stadsarchief Almere heeft een grote collectie luchtfoto’s. Michel Langendijk kreeg de opdracht een selectie te maken. Hij koos een aantal oude foto’s, vaak van een nog lege polder, en zocht daar recente beelden bij, genomen op dezelfde plaats. De ‘setjes’ foto’s leveren een unieke kijk op de ontwikkeling van Almere.
Zijn zoekwerk resulteerde in de tentoonstelling Almere Boven. Op vier plaatsen in de stad zijn steeds verschillende foto’s met de bijbehorende verhalen te zien. In het Stadsarchief Almere (tot februari 2021) zijn de verschillende stadsdelen het onderwerp, in De Nieuwe Bibliotheek in Stad (tot 10 oktober) ligt de focus op luchtfoto’s uit Stad en Poort. In het derde deel van de tentoonstelling, in De Nieuwe Bibliotheek in Haven (tot 27 november), staat dat stadsdeel centraal, terwijl Buiten het onderwerp is in het Erfgoedhuis Almere Buiten (tot 27 november). De tentoonstellingen zijn gratis te bezoeken.
Lelystad bestaat 50 jaar. Een stad temidden van natuur – Oostvaardersplassen, het Markermeer, en de Marker Wadden in aanleg.
Lelystad heeft anno 2017 natuur in overvloed. De Oostvaardersplassen zijn tot ver buiten Nederland bekend en met de Marker Wadden komt er een natuurgebied van formaat bij. Tezamen met Markermeer en Lepelaarplassen (bij Almere) moeten deze gebieden Nationaal Park Nieuw Land gaan vormen. Het bijzondere aan al deze gebieden is dat ze door de mens zijn gemaakt, maar waar uiteindelijk de natuur de ruimte kreeg. ‘Samen vormen ze het grootste man-made natuurgebied ter wereld,’ valt te lezen op de website van het Nationaal Park in wording.
Almere 2.0 zet in op vijf thema’s, waaronder bij “verblijfsplekken, cultuur, recreatie en toerisme” het Nationaal Park Nieuw Land – Oostvaardersplassen wordt bejubeld. Wethouder Frits Huis en gedeputeerde Michiel Rijsberman schrijven erover:
“De komende periode gaan we investeren in de ontwikkeling van de Oostvaardersplassen […]. Het Nationaal Park Nieuw Land – Oostvaardersplassen is een ‘buiten-kijf-keuze’. Dit gebied, dat ook de Lepelaarplassen, de daar aan grenzende locaties, het Wilgenbos/Vaartbos en de Marker Wadden omvat, biedt enorme kansen voor de verbinding van stad en natuur op een hoog internationaal niveau.”
9 en 10 september is de Open Monumentendag in Almere. Bezoekers kunnen kennismaken met het cultureel erfgoed van Almere. Op beide dagen, van 10-17 uur, vertellen vrijwilligers in het alleroudste gebouw van Almere – bezoekerscentrum ‘De Trekvogel’ op Oostvaardersdiep 16 – de geschiedenis van het gebied rondom gemaal ‘de Blocq van Kuffeler’. Ook kunt u een van de oude atoomschuilkelders in de huizen bezichtigen. De toegang is gratis.
Meer informatie is te vinden op www.almere.nl/openmonumentendag.
